zaterdag 17 maart 2018

- PRAKTISCH - Zelfkatheterisatie

Ik vond weinig informatie op het internet over het aanleren van zelfkatheterisatie. Ja, wel ‘officiele’ informatie van ziekenhuizen en fabrikanten. Daar zaten best goede filmpjes bij. Maar ik vond ze ook te idealistisch en te weinig praktisch. Vragen waar ik tegenaan liep:
  1.  Hoe houd je een spiegel vast terwijl je twee handen nodig hebt om (1) je schaamlippen te spreiden en (2) te katheteriseren?
  2. Hoe leer je jezelf te katheteriseren zonder spiegel?
  3. Wat, als de huid van je handen kapot gaat aan het meermalen per dag wassen?
  4. Hoe maak je de ingang van je plasbuis handig schoon? Washandje? Wegwerpdoekjes? Anders?
  5. Hoe katheteriseer je onder ‘andere’ omstandigheden? Onderweg? Als je bijvoorbeeld een lange wandeling maakt en in de bosjes wilt plassen? Of op een vreemde WC? Of zonder water in de buurt?
  6. Hoe vaak moet je 'het' nou doen per dag? 
  7. Welke katheter gebruik je?

Op zich lukte het zelfkatheteriseren in het ziekenhuis binnen de kortste keren. Maar daar had ik dezelfde faciliteiten als in het bovengenoemde filmpje. Een schoon toilet op de goede hoogte, een wastafel binnen handbereik, een plankje waar ik makkelijk bij kon en een verpleegkundige om het spiegeltje vast te houden. Goed licht.

Appeltje eitje toch? U mag naar huis hoor mevrouw!

Daar liep ik tegen probleem 1 aan: volledige afhankelijkheid van mijn liefje om het spiegeltje vast te houden terwijl ik in de leer was. Overleg met mijn leverancier maakte dat ze me de gratis spiegel van Coloplast toestuurden. Super handig, hoewel het tussenbeense wel donker bleek te zijn. De oplossing daarvoor bleek de OptiLux beenspiegel met ingebouwd lampje, die overigens in principe niet vergoed wordt door verzekeraars, ik weet niet waarom). Licht in de duisternis! Zelfstandigheid terug! En: dank dank dank aan mijn verzekeraar (VvAA/ ONVZ), die hem WEL vergoedde!


Onder: de Conveen beenspiegel (zonder lampje), kreeg ik gratis via de leverancier van mijn kathetermateriaal
 Boven: de Teleflex OptiLux beenspiegel (voor linkerbeen, met lampje, REF355210), werd geleverd via Mediq Combicare en WEL vergoed door mijn verzekeraar (VvAA/ ONVZ)


PROBLEEM 2 loste ik pas later op, na honderd tips die niet werkten, door een tip van de bekkenbodemfysiotherapeute. Spreid je binnenste schaamlippen met bijvoorbeeld middelvinger en duim. Dan kun je de (goed schoongemaakte!) wijsvinger op het plasgaatje plaatsen. Voel en visualiseer goed waar dat zit, haal vervolgens je vinger weg en richt de katheter op die plaats (die ik zelf dan nog goed voelde/ goed kon visualiseren). Bij mij werkte dit fantastisch, binnen de kortste keren had ik de tussenstap van de wijsvinger niet meer nodig.

PROBLEEM 3 Binnen 3 dagen na de start van het katheteriseren hingen bij mij de vellen aan mijn vingers. Hm. Ook niet echt schoon. Maar ja wat wil je ook… 6 keer per dag je handen zo intens met zeep wassen? Hoe doen anderen dat in vredesnaam??? Voor mij was de oplossing: niet wassen met zeep. Bij zichtbaar vuil wassen met alleen water. En dan insmeren met handdesinfectie van de apotheek of drogist. Als werkzame stof kan hierin ethanol zitten, maar ook chloorhexidine of andere middelen komen veel voor. Met name drogisterijen verkopen vaak handige kleine flesjes met handdesinfectiegel voor de neurotische reiziger EN de verstandige katheteriseerster.
Een ervaren professional vertelde me later, dat zij zelf al jaren katheteriseerde zonder handen of poes te poetsen en dat dat prima ging. Ik ben dat toen ook gaan doen en het ging net als bij haar heel goed. Het heeft me geen enkele blaasontsteking opgeleverd!

PROBLEEM 4 Washandjes zijn denk ik prima voor thuis. Zelf vond ik ze wel wat ruw. En voor onderweg zijn ze wat mij betreft ongeschikt.
Op internet vond ik de tip van het vochtige WC-papier. Werkt wat mij betreft goed. Maar ik had zelf weinig vertrouwen in de hygiene na langer bewaren. Ook zit er vaak parfum in en dat vind ik niet prettig.
Mijn oplossing was make-up watjes (van die rondjes bedoel ik). Die maakte ik nat met water uit de kraan of (onderweg) mijn drinkzak en daar kreeg ik de poes echt goed mee gepoetst!
Een ervaren professional die zelf ook katheteriseerde vertelde me echter, dat zij ‘het deed’ zonder handen of poes te poetsen en dat dat al jarenlang goed ging. Ik ben dat toen ook gaan proberen en het ging prima. Het heeft me geen enkele blaasontsteking opgeleverd!

PROBLEEM 5 Zoals jullie weten houd ik nogal van een lange wandeling en van kamperen. Hoe te katheteriseren onder ‘alternatieve omstandigheden’? De oplossing is oefenen. Tijdens wandelingen (of op vieze WC’s waar je niet op wilt zitten!) leerde ik mezelf aan om
  1. Een rustige veilige plek op te zoeken.
  2. Broek naar beneden te doen (ja ja, niet vergeten!)
  3. Mijn handen te desinfecteren
  4. Mijn watjes (zie probleem 4) nat te maken met water uit mijn waterzak en op mijn (licht gehurkte) bovenbeen te leggen
  5. Spreiden van de schaamlippen en poetsen van de poes
  6. Stap 3-5 deed ik later niet meer omdat het desinfecteren van de handen en het poetsen van de poes bij mij niet nodig bleek te zijn (zie laatste deel probleem 3 en 4). Dat maakte alles wel heel veel simpeler!
  7. Het deels inbrengen van de katheter en hem dan wat naar achteren richten
  8. Verder inbrengen zodat je begint te ‘plassen’ naar achteren en niet je schoenen/ de WC-bril/ overig onderzeikt

Zo deed ik het ook als ik in de tent op een bakje moest plassen omdat ik er ’s nachts niet uit kon. Daar was het naar achteren richten (stap 7) alvorens het beginnen met plassen (stap 8) wel extra handig, omdat dat het inbrengen hielp (stap 7, gekanteld bekken) zonder dat het plassen (stap 8, op bakje) dan ook nog met gekanteld bekken moest plaatsvinden. Het bakje kon ik dan gewoon onder me plaatsen.
Het probleem van geen water in de buurt was voor mij opgelost doordat bleek dat ik mijn vagina of handen niet hoefde te wassen. Maar ook als dat bij jou wel moet kun je het oplossen door handdesinfectiegel te gebruiken. Je kunt zichtbaar vuil van je handen halen of je make-up watjes natmaken met schoon water uit een flesje.

PROBLEEM 6 In het begin had ik het idee dat ik het veel te vaak deed. Ik was bang meer dan 500 ml in mijn blaas te krijgen maar voelde niet goed hoe vol de blaas zat. Ook drink ik uit mezelf veel. Daardoor katheteriseerde ik vaak te vroeg/ vaker per dag. Soms katheteriseerde ik wel 8 keer per dag.
Nu denk ik: ik had me daar niet zo schuldig over hoeven voelen, het hoorde gewoon bij het leerproces en bij het niet goed kunnen voelen wat de staat van de blaas is. Het feit dat ik uit mezelf veel drink is daarbij juist goed. Dus ik denk: 8 keer per dag is prima.
Het aantal keren per dag veranderde vanzelf naar 4-6 keer per dag ongeveer 400 ml per keer katheteriseren. Dus das prima.
Vorige zomer begon er ineens iets te veranderen: het residu (de hoeveelheid die achterblijft na katheterisatie) verminderde sterk. Vaak bleef er maar 30-50 ml achter in de blaas. Gevolg was dat ik bijna niet meer hoefde te katheteriseren, ik kon gewoon plassen. En dat is nog steeds zo. Alleen op momenten dat er een verandering is in mijn morfine of vergelijkbare medicatie dan is er wel een sterke vergroting van het residu dus dat zijn momenten dat ik wel weer even moet opletten.

PROBLEEM 7 Was geen probleem. Ik ben begonnen met de SpeediCath compact 'Eve', die vond ik heel prettig. Later ben ik vanwege volume (kleiner) en gewicht (lichter) overgestapt op de gewone SpeediCath Compact van 70 mm lang. Nu mijn blaas wat anders ligt door de kanker gebruik ik de SpeediCath Compact Plus van 90 mm lang.